Çaycuma Notları-5-

Çaycuma İlçesi Çorak Köyü -1-

                    

                                                -1530 Tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterinde, Çoraklu Karyesi Boy- abad Nahiyesi 669. Sayfa, Kastamonu Livası olarak bir tespit var.-

Çorak Köyünde eteklere ve yeleklerin yakalarına işlenen simli el işlemelerine, sıçandişi, havluya, yağlık, kendir sicimlerden yapılan örtülere seyi, kadınların dikip giydiği günlük giysilerden birine atmadon ve çayırlık alanlara at eşek, inek bağlamak için yere çakılan kazığa köken deniliyor eskilerde ve hala…

Yeni evlenenler için gezleme, sayılı günler arasında yerini hala mıh gibi koruyor…

Bu köyle ve Çaycuma’nın diğer köylerini araştırdıkça daha birçok sosyal ve kültürel ayrıntıya tanıklık edeceğiz.

Biz şimdilik Çorak Köyünün başka yönleri ile yavaş yavaş ilerleyelim…

Çorak Sözü ve Çorak Köyünün Adının Kaynağı

Türk Dil Kurumunun Büyük Türkçe Sözlüğünde, Çorak sözü, çok sulu çamur olarak tanımlanmakta. Aynı kaynakta, çorak   İng. Dry Kurak, tuzlu, tarıma elverişsiz topraklarla ilgili nitelik. BSTS / Coğrafya Terimleri Sözlüğü 1980, 1. Tas. (*Senirkent -Isparta) 2. Tabak. (*Senirkent -Isparta) BSTS / Zanaat Terimleri Sözlüğü 1976, Çorak   Köken: T. Cinsiyet: Erkek. Verimsiz, bitek olmayan, kıraç toprak. Kişi Adları Sözlüğü, Çorak, Adana ili, Saimbeyli ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi, Çorak, Adıyaman ili, Suvarlı bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Bayburt ili, merkez ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi.  Çorak, Çorum ili, Cemilbey bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Gümüşhane ili, Yağmurdere bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Kars ili, merkez ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Samsun ili, merkez ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Sinop ili, Boyabat ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Sinop ili, Dikmen ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Sivas ili, Zara ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Yozgat ili, Musabeyli bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Zonguldak ili, Devrek ilçesi, merkez bucağına bağlı bir yerleşim birimi. Çorak, Zonguldak ili, Saltukova bucağına bağlı bir yerleşim birimi olarak geçmekte.

Mahalline Göre Çorak Sözü

Çorak, buralarda da, sulan, sulu toprak. Arazi yapısında gözlemlenebilen bir durum, yani, siyah toprağa tuz vurması ve suyun acı bir durum alması böylelikle yüzeye yakın taban suyu ile toprağın tarıma elverişsiz olması…

Çorak Köyünün güneyinden batısına doğru ilerleyen Kokaksu Deresi ve bu derenin etrafındaki çamurlu, ağır topraklı alanlar.

Çorlamaktan çorak. Çorlamakta bir su sesi var sanki… Şor’dan şorak, çorak…

Çorak Köyünün tarihte, Sarmaşık ve Saz Köyü sınırlarına dayanan sınırları var. Bu isimler coğrafyayla gelmiş bu köylere. Eğimli yamaçlara yerleşimden Sarmaşık, Sazlıktan Saz ve çoraklık alandan da Çorak yani…

Çorak Köyünün doğu yönlerinde, Araba döneceği, Kıran yol, Sülün Açması mevkileri bulunuyor. Köyün batısında, Kokaksu deresi, Eyriyer deresi, Çorakaltı Köprüsü, Dolap Değirmeni, Çam Köpürü deresi Kaplankapı’ya varıyor.

Kuzey yönlerde, Dönece, Kocagözüm, Açma, Mezartarla, Kokaksu deresi ve Eyriyer’de bitiyor.

Çorak’ın güneyinde, Bayıklar Korusu, Yol, Mezarlık ve Karşı kıran bulunuyor.

Yakın tarihte, Çorak’tan Coburlar ve Saz’dan da önce Yeşilköy ve sonra da Yeşilköy’den Yeşilyayla Köyü ayrılıyor…

Sarmaşık 1530’larda da bu coğrafyada varlık gösteriyor.

           

Çaycuma’nın kuzeyinnin 13. km.sine düşen ve 500 yıl önceki kayıtlarda Bolu Sancağı dâhilindeki Oniki Divan Kazasına bağlı Karye-i Karakoç Divanı olarak kayıtlara geçen ve bugün de Çaycuma ilçesine bağlı olarak aynı adla varlık gösteren yol boyu yerleşmesinin getirdiği keyfiyetle düzlüğe serilmiş Karakoç Köyü ve komşularından yakın zamanda tüzel kişiliğe kavuşmuş Ecekler, yani şimdiki adı ile Çamlık Köyü ile ortaklaşa yararlandığı 150 m. rakımlarındaki tepeyle komşuluk ilişkilerini sürdüren yakın tarihte ortaya çıkan Saltukova Kasabasına da çok yakın Çorak Köyü üzerine bir şeyler yazmak için kaynaklarımı ve derlediğim bilgileri tekrar gözden geçiriyorum…

Hayatını Zonguldak’ta çalışarak devam ettiren ve Çorak’ta ikamet eden köyünün tarihini ve köyüyle ilgili ayrıntıları merak eden Sercan Özdede’nin hazırladığım sorularla yaptığı alan çalışması ile gelen katkı…

Çorak Köyünün Tarihi

Bugünkü Bartın Coğrafyasını kapsayan ne Oniki Divan’da ne de bugünkü Çaycuma coğrafyasının bir kısmını kapsayan Yedi Divan’da bu köy, 1530 kayıtlarında geçmiyor.

Çorak Köyünün adının kaynağına ve tarihinin peşine düştüğümüz de karşımıza Zonguldak Taşkömürü Havzası Tarihi ile bu toprakların yetiştirdiği kalemlerden Erol Çatma’nın çalışması çıkıyor.

Bu eserin 107 ve 108. sayfasında 1840-1846 Temettüat Sayımına Göre Bazı Kaza ve Kuraların Ekonomik ve Sosyal Göstergelerinin Çizelgesi verilmiş.

Çizelgede Zerzene, Amasra, Çiftlik ve Gölpazarı Kazaları belirtilmiş ve karşılarında köyler sıralanmış.

Çorak, Çiftlik Kazasının bir köyü olarak geçiyor. Köyün nüfusu, 96; Köyde vergi verenlerin sayısı, 29; Okul, cami, değirmen ve diğer ticari üniteler bulunmuyor; İşçi sayısı, 9; Çiftçi sayısı, 20 ve diğer meslek mensubu da yok.  Bunlar Çorak Köyüyle ilgili 170 yıl öncesinin önemli bilgileri.

1530 Tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterinde, Çoraklu Karyesi Boy- abad Nahiyesi 669. Sayfa, Kastamonu Livası olarak kayıtlara geçen Çoraklu Köyünün bugünkü Çorak Köyüyle bir bağlantısı var mı? Bunu aydınlatmak zor…

Çorak Köyünün komşularından Çamlık’ın eski adı, Ecekler. Bu ad, bir topluluğa işaret ediyor ve Çorak’tan yakın tarihte ayrılarak köy tüzel kişiliğine kavuşuyor. Ecekler güneş bir alan ve daha korumalı. Çorak ve Coburların ilk yerleşmesi bu güvenli, sıtmalık alanlardan yüksekçe havadar yer olabilir mi?

Birkaç bölümden oluşacak bu dizinin ilk bölümünü sizlerle paylaşıyorum.

İyi kışlar…

Çaycuma, 02 Ocak 2013

                                                                                              Seyfettin Ceylan