SİVAS İLİ YILDIZELİ İLÇESİ NALLI KÖYÜ YAZILARI-2

(...)

Kilmigad ile İlgili İsim ve İdari Yapılanma Serüveni
Şu an Belcik yerleşmesi adıyla,

(1454 : Kilmigad) nahiye olarak varlık gösteriyor, nahiyeliği 1562'ye kadar sürüyor ve Tokat → Sivas → Rum eyâletine bağlı.(1889 : Belcik) bu tarihte resmi olarak Kilmigad adı bırakılmış ve Belcik olmuş. 1855-1867 tarihlerinde kaza olmuş. Bu süreçte Sivas → Sivas eyâleti (salnâme) bağlı.Aynı isimle (1889-1923) tarihlerinde nahiyeliğe gerilemiş. Yıldızeli → Sivas → Sivas vilâyeti(salnâme) bağlı.(1924 : Yavu) adıyla nahiyeliğe devam ediyor, Yıldızeli-Sivas'a bağlı.

Bu nahiye hudutları içinde üçer, beşer evlik mezra yerleşmesi yoğun, o tarihlerde.

NĀHİYE-İ KİLMİGAD Tīmārhā-i Zu‘amā ve Sipāhiyān
Kurā 38, toplam köy sayısı.
Mezāri‘ 54, toplam mezra sayısı.
Yatak 17, bölgenin hayvancılıkla uğraşanlar için gözde yerler olduğundan başka köylerden gelen sürülerden alınan yayla, ağıl, çit, parası anlamında.
Çiftlik 1, verimli tarım alanı.
Mu‘āf 14 H ā s ı l 71.457
Dīvānī 69.202, yakın bölgedeki 15-20 köyden elde edilen akçe miktarı.
Mālikāne 2.255

YILDIZ, HAN-I CEDİDKaza olmadan önce Yıldız adıyla nâhiye (1454-1517) Tokat → Tokat maa Sivas → Rumeyâleti dahilinde.
YENİHAN(Han-ı Cedid) bu adla Kazâ oluyor ve (1520-1562) Tokat → Anadolu eyâletine bağlı.
Yenihan adıyla kazâ oluyor (1855-1866) Sivas → Sivas eyâleti (salnâme) dahilinde.

Yıldızeli adıyla kazâlığa devam ediyor (1867-1923) Sivas → Sivas vilâyeti (salnâme) bağlı.Aynı adla ve kazalığını koruyarak (1924) Sivas iline bağlı.

AĞCAKALE Nâhiye (1502-1562) Kilmigad → Tokat-Sivas → Rumeyâletine bağlı.1562'den sonra köy olduğu ve Belcik → Yıldızeli → Sivas iline bağlı.

SU DEĞİRMENLERİNDEN GACAR DEĞİRMENİNİN KÖYE YÜZ OTUZ YIL ÖNCE YERLEŞTİRİLEN GACARLI TÜRKMENLERİNİN BELKİ DE ESKİ BİR DEĞİRMEN YERİNDE TEKRAR ÜRETİME KATTIĞI BİR YAPI

Ağcakale ile Nallı yakın köylerden ve yakın tarihe kadar Ağcakale Deresi ile Narlı Deresinden beslenen ve Ağcakale köyü sınırlarında geçen Suçatı mevkiinde 1980'li yıllarda son soluğunu veren tarihi Ağcakale köyü Su değirmeni ile sözlü tarihe göre Damal'dan gelenlerden yaklaşık 25-30 yıl önce Malatya'nın Korucuk köyü ile Elazığ'ın Şıhhasan köyünde gelip buraları yurt edinen şu anki köy sakinleri ile Ardahan Damal bölgesinden 1890'lı yıllarda devletin yer göstermesi ile Nallı köyüne yerleştirilen Gacarlı Türkmenlerinin belki de tekrar canlandırdığı Gacar Su Değirmeni de ortak kullanılıyor.

Somut yaşayıp, devrinde birçok anıları yığan Gacar Değirmeni söz varlığının altındaki sözlü tarih anlatıları ile Cevdet Türkay' ın Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar adlı eserinin 314. sayfasında, Gacarlu maddesinde: Rakka, Kars, Çıldır, Göle, Diyarbakır sancaklarında iskan ettikleri sabit olup örtüşmesi de Nallı'da şu an yaşayanların geniş coğrafyalardaki zorunlu maceralarına bir delil niteliğinde.

NALLI KÖYÜNÜN ESKİ ADININ KAYNAĞINA DAİR DÜŞÜNCELER

Köyün toprakları dahilinde bulunan, "Ağca-su" söyleyişinden "Ağsu" biçimine evrilen ve "viranları" sözünün kayıt devrinde "örenleri" yerine kullanıldığı açık olduğundan "mezrassı" sözü de tarlası, yerleşim bulunan, yani küçük köy anlamlarını birleştirdiğimizde Ağsu mevkisi ve bu mevkinin yakınındaki Ören mevkiinden hareketle sözünü ettiğimiz köy yerleşmesinin Nallı'dan önceki adının 1500'lü yıllarda Ağca-su-mezrası-viranları olduğu ileri sürülebilir.
387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri adlı eserin yer isimleri dizinini incelediğimizde Ağca-su viranları mezrası Kilmigad nahiyesi sayfa 445'te bulunduğunu belirten eserin yer isimleri dizininde geçmesine rağmen tıpkı basımı yapılan köyle ilgili bölümlerin de bulunduğu tıpkı basım sayfaları basılmayıp boş bırakıldığından köyün o zamanki hane sayısı, köyden elde edilen hasıl bilgilerine ulaşılamamıştır.
(...)
Eskişehir, 6 Temmuz 2020, Seyfettin Ceylan