Kendir ya da Kenevir Üretimi Sonrası Unutulan Kültür Kalıntıları Üzerine-6-

Kendir ya da Kenevirle Gelip Bunun Üretimi Sonrası Unutulan Kültür Kalıntıları Üzerine-6-

(…)

Mengelez Sözü
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğünde, mengelez, keten işlenirken lifleri kılçık ve kıtıktan ayırmak için kullanılan dört ayaklı araç. [ Derleme Sözlüğü c: 9 ] *Kandıra –Kocaeli; Aliköy Çaycuma –Zonguldak; *İnebolu –Kastamonu; Gökçeboğaz, *Alaçam, *Bafra –Samsun; bu sözcük Kayıkçılar’da ve Çaycuma’nın birçok köyünde yukarıdaki anlamda kullanılmakta.
Kayıkçılar Köyünün ayrıntılarına ilerideki yazılarda dönmek üzere Çay Karyesi ve yakın coğrafyadaki Çay Karyelerine yöneliyoruz. Bunların adı ekseninde düşünceler ortaya koymak üzere…   
Kayıkçılar ve Çaycuma ya da Perşenbe Kazasının Çay Karyesi ile Çarşanba Kazasının Çay Karyesi üzerine

1850 yılında Kayıkçılar Çay adı ile Perşenbe Kazasının bir köyü.
1850 yılında da Çaycuma Çay adı ile Çarşamba Kazasının bir köyü. Bu bilgiye Kömürde Açan Çiçek adlı eserde hem de Tefenli Yerel Tarihçi Sadi Uyar’ın Çaycuma Belediyesi için 2008’de hazırladığı Tarihi Bakımdan Çaycuma adlı araştırmasında rastlıyoruz. Bu araştırmada:
Çarşamba kazasındaki Çaycuma karyesi geçtiği belge 11.02.1842 tarihli evkaf ( vakıf) kayıtlarıdır bu kayıtta Çarşamba kazası Çaycuma karyesinde diye geçen belgede vaki ( olan) Hacı Halil Beyoğlu Alı Bey Camii hatipliği için yazılmıştır. Aynen şöyledir:
“H.29/Z/1257-   M.11/02/1842 Cuma Çarşamba kazası Çaycuması karyesinde vaki Hacı Halil Beyoğlu Ali Bey Camii hatibliği..Esasen Çaycuma yerleşim yeri kurulması acısından bu cami önemlidir
26/04/1846 tarihinde Hacı Ali bey Cami ve Medrese için yeniden bakım yapmış ve kendisine bu Vakfın idaresi için Berat verilmiş belge aynen şöyledir:
 H. 29/R/1262-M.26/04/1846.Tarihli belge“Çarşamba Bolu Kazasına tabi Çaycuma’da Hacı Ali Bey müceddetten bina eylediği cami ve medrese vezaif ve levazımı için vakıf eylediği nukud ve akar-ı vakfiyesinin kaydıyla tevliyeti için berat verilmesi”  yani, Çarşamba bolu kazasına bağlı Çaycuma’da Hacı Ali Beyin yeni baştan bina yaptığı veya tamir ettiği cami ve medrese yi vakıf yaptığı gelir ve gelir getiren mülkün vakıf senedine yazdığı bunun için kendisine vakfın idaresini verilmesi için berat verilmesi.
  1855 yılından sonra Bolu sancağından ayrılan Çarşamba Viranşehir (Eskipazar) sancağında geçer. Viranşehir sancağında 20 kazadan biridir şöyle geçer Kastamonu eyaleti Viranşehir sancağı Çarşamba-i Bolu diye geçer yani Bolu’dan ayrılmış Çarşamba anlamında kullanılmış aynı yıllarda Filyos Bolu sancağında gözükür Bolu sancağına bağlı 19 kazadan birisidir şöyle geçer Kastamonu eyaleti Bolu sancağı Hisarönü ( nam-ı diğer Filyos).
Asırlık kavlangaların temmuz sıcağına vuran serinliğinde Kayıkçılar söyleşimiz sürecek…
Çaycuma, 20 Nisan 2012
                                                                                              Seyfettin Ceylan

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Çaycuma Yazıları

Resim
Yandım Ela Gözüne ve Çağrıştırdıkları   Eser, yeni çıktı, Kurgu Kültür Merkezi Yayınlarından. Okuyucusu ile de 11 Aralık 2013 Çarşamba günü saat: 19.00’da Çaycuma Kültür ve Sanat Merkezinde buluşacak. Kırnapçı’nın eseri somut olan ve somut olmayan kültür varlıklarına dair. Doğal olarak da bu alanda tespit ettiklerini bir kitabın sonsuzluğuna aktarmanın sevincini yaşıyor, Kırnapçı… Yazarın hayat duyarlılığına, içinde yaşadığımız coğrafyanın yaşama dairliği çerçevesinde ortaya çıkmış kültür varlıklarının daha geniş paydaşlarına ulaşması adına karlı bir pazarın akşamında klavyemin başına oturuyorum. İlk coğrafyacı  Strabon’un   Billaios Nehri dediği,   Filyos Çayı  Çaycuma topraklarını ikiye böler. Bu, kollarıyla tüm Çaycuma coğrafyasına uzanan işgalci bir nehirdir. Gali Dağı buraların gökdeleni. Taşağıl ve Kütükbaşı da burada. Taşağıl yukarıdan izliyor, işgalci nehri. Onun yukarılardan alıp Saz Sahiline cömertçe serptiği zenginlikleri de tekmil görüyor ...
Devamı

SİVAS İLİ YILDIZELİ İLÇESİ NALLI KÖYÜ YAZILARI-2

Resim
(...) Kilmigad ile İlgili İsim ve İdari Yapılanma Serüveni Şu an Belcik yerleşmesi adıyla, (1454 : Kilmigad) nahiye olarak varlık gösteriyor, nahiyeliği 1562'ye kadar sürüyor ve Tokat → Sivas → Rum eyâletine bağlı.(1889 : Belcik) bu tarihte resmi olarak Kilmigad adı bırakılmış ve Belcik olmuş. 1855-1867 tarihlerinde kaza olmuş. Bu süreçte Sivas → Sivas eyâleti (salnâme) bağlı.Aynı isimle (1889-1923) tarihlerinde nahiyeliğe gerilemiş. Yıldızeli → Sivas → Sivas vilâyeti(salnâme) bağlı.(1924 : Yavu) adıyla nahiyeliğe devam ediyor, Yıldızeli-Sivas'a bağlı. Bu nahiye hudutları içinde üçer, beşer evlik mezra yerleşmesi yoğun, o tarihlerde. NĀHİYE-İ KİLMİGAD Tīmārhā-i Zu‘amā ve Sipāhiyān Kurā 38, toplam köy sayısı. Mezāri‘ 54, toplam mezra sayısı. Yatak 17, bölgenin hayvancılıkla uğraşanlar için gözde yerler olduğundan başka köylerden gelen sürülerden alınan yayla, ağıl, çit, parası anlamında. Çiftlik 1, verimli tarım alanı. Mu‘āf 14 H ā s ı l 71.457 Dīvānī 69.202, y...
Devamı

Taban Ateşi/ Roman taslağı/ 1 Şubat-Nisan 2024

TABAN ATEŞİ-TASLAK ROMAN-1 ŞUBAT 24, SEYFETTİN CEYLAN (...) Fırından yeni aldığı ekmek kâğıtta sarılıydı. Kâğıdı açtı. Ekmeği, üçe böldü. Odayı mis gibi sıcak ekmek kokusu aldı. Rutubet kokusu kayboldu. “Hadi afiyet olsun.” Adem: “Ben Ankara’dan gelirken otobüs Gerede yakınlarında mola verdi, bir şeyler yedim, siz buyurun.” Okul Müdürü, payına verilmiş ekmekten bir parça koparıp, “Sofranın hatırı kalmasın, taze ekmek çok güzelmiş, domatesler de öyle etli ki…” Okul Müdürü geliş amacını anlattı. “Kumluca Atatürk Yatılı Bölge Okulunda,” dedi. “Bugün ayın 23’ü altı gün halk oyunu ekibi çalıştırmanız için geldim. Adem Ankara’dan geldi. Seyfi Usta seni de götüreceğim. Perşembe’de çaldığın oyunlara benziyor bölgesi aynıymış.” Kahvaltısını bitiren Seyfi Usta duvarda asılı takvime baktı. Seyfi Usta: “Altı gün boşum, Cumhuriyet Bayramı günü akşam fener alayından önce Halk Eğitimin Halk Oyunları Ekibinin gösterisi var. Yetişebilir miyiz?” Ayağa kalkan Okul Müdürü: “Haydi, kalkalım, yetişiriz.” ...
Devamı