BOZKIRIN AYNASINA YOLCULUK ÇİFTELERE DOĞRU-2-


Bozkırın Aynasını Ankara Yoluna Yakın Türk Eğitim Tarihinin En Özgün Örneklerinden Çifteler Köy Enstitüsü, Hamidiye, Mesudiye, Mahmudiye Tarafından Çifteler Üzerine Bu sefer, bir zamanlar Çifteler Köy Enstitüsü'nün verimli ve varsıl kıldığı, şu an Yunus Emre Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi olarak faaliyet gösteren tarihi eğitim yerleşkesinde ulu ağaçların gölgesinde eğlenip bilgileniyoruz, Hamidiye tarafından ve Mahmudiye ilçesindeki işlerimizi toparladıktan sonra Mahmudiye Halk Eğitimin bahçesinde çaylarımızı içip Çifteler'e devam ediyoruz. 

Hamidiye'nin orada ve yukarılarda Kurumuş Seydi Çayından sonra Kırkkız, Türkmen Dağlarına ve ilerilerde Sakarya Nehrinin başladığı, Sakarbaşı su kaynaklarına kadar düzlüğü köyleriyle tutan yakın tarihe kadar birbiriyle resmi aidiyeti de bulunan Mahmudiye, Çifteler ve Han ilçelerine doğru... 

Hamidiye, Mesudiye ve Mahmudiye... 

Çifteler'den sonra Hayriye, Orhaniye, Osmaniye, İhsaniye, İsmetpaşa'ya yakın Türkmenmecidiye, Dikmen'in oralarda Selimiye... 

Bu yerleşmelerin adının kaynağı, padişah ve padişahın yeni doğan çocuklarına ithafen isim verme dönemine rastlamalı. 1870 dolayında yoğunlaşan Aziziye'ler dizisine, özellikle 1876-1879 aralığında elliye yakın Hamidiye, İhsanhamid, Umranihamid, Eserihamid, Bünyanihamid vb. eklendi. diyor, 

Adını Unutan Ülke adlı kaynak. Tarihi bir yerleşmeyi anlatan Taşlıhöyük köyü sonradan Mesudiye oluyor. Bu yerleşme, Hamidiye ile Muhmudiye arasında. Mahmudiye yeni bir ilçe sayılır. Çifteler ilçesine bağlı bir köyken 28.01.1948 yılında belediyelik oluyor. 

1954 yılında da kaza olarak Eskişehir'e bağlanıyor. 

Osmanlı Yer Adları Sözlüğünde, Çifteler 1918'de nahiye, 1923-1954 arasında Eskişehir'e bağlı nahiye iken 1954'te kaza oluyor. Çifteler (Çor) (Antik Kaborkion) olarak veriliyor, tarihi bir yer. 

Çor, değişik anlamlara gelmekte, Eski Türkçe'de, tüysüz adam, köse, genç. yemeğe fazla tuz atıldığında kullandığımız "tuz çoru olmuş" tabirindeki çor kelimesi, çorba ve çorak kelimesinde de geçen çor kelimesiyle aynı anlama sahiptir. "Çor veya şor" Farsçada "tuz" anlamına gelir. Farsçada çorak, "tuzla, tuz gölü, tuz çölü" anlamlarına gelir. Çifteler'in arazi özelliğini anlatmak için doğal oluşumla ortaya çıkmış bir adlandırma. Türkler yerleştikten sonra verildiği muhtemel. "Çifteler (Çiftlikat-i hümayun) Sultan Mahmut adına 1815'te kurulan Çiftlikat-i hümayun veya Mahmudiye çiftliğinin ilk merkezidir. Daha sonra yönetim merkezi şimdiki Mahmudiye kasabasına taşındı." denilmekte, Adını Unutan Ülke adlı eserde. Çiftlikat-i hümayun, padişaha ait çiftlik yeri anlamı vermekte. Bu ilçe dahilinde eski köyler olduğu da anlaşılmakta, Büngeşir iken Çatmapınar olan, Nasriye iken Dikmen olan, Alikan iken Doğanay olan, İhsaniye iken Ilıcabaşı olan, Mamure iken Yıldızören olan yerleşmeler bulunmakta.

(...) 

Eskişehir, 19 Ağustos 2021, Seyfettin Ceylan

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Çaycuma Yazıları

Resim
Yandım Ela Gözüne ve Çağrıştırdıkları   Eser, yeni çıktı, Kurgu Kültür Merkezi Yayınlarından. Okuyucusu ile de 11 Aralık 2013 Çarşamba günü saat: 19.00’da Çaycuma Kültür ve Sanat Merkezinde buluşacak. Kırnapçı’nın eseri somut olan ve somut olmayan kültür varlıklarına dair. Doğal olarak da bu alanda tespit ettiklerini bir kitabın sonsuzluğuna aktarmanın sevincini yaşıyor, Kırnapçı… Yazarın hayat duyarlılığına, içinde yaşadığımız coğrafyanın yaşama dairliği çerçevesinde ortaya çıkmış kültür varlıklarının daha geniş paydaşlarına ulaşması adına karlı bir pazarın akşamında klavyemin başına oturuyorum. İlk coğrafyacı  Strabon’un   Billaios Nehri dediği,   Filyos Çayı  Çaycuma topraklarını ikiye böler. Bu, kollarıyla tüm Çaycuma coğrafyasına uzanan işgalci bir nehirdir. Gali Dağı buraların gökdeleni. Taşağıl ve Kütükbaşı da burada. Taşağıl yukarıdan izliyor, işgalci nehri. Onun yukarılardan alıp Saz Sahiline cömertçe serptiği zenginlikleri de tekmil görüyor ...
Devamı

SİVAS İLİ YILDIZELİ İLÇESİ NALLI KÖYÜ YAZILARI-2

Resim
(...) Kilmigad ile İlgili İsim ve İdari Yapılanma Serüveni Şu an Belcik yerleşmesi adıyla, (1454 : Kilmigad) nahiye olarak varlık gösteriyor, nahiyeliği 1562'ye kadar sürüyor ve Tokat → Sivas → Rum eyâletine bağlı.(1889 : Belcik) bu tarihte resmi olarak Kilmigad adı bırakılmış ve Belcik olmuş. 1855-1867 tarihlerinde kaza olmuş. Bu süreçte Sivas → Sivas eyâleti (salnâme) bağlı.Aynı isimle (1889-1923) tarihlerinde nahiyeliğe gerilemiş. Yıldızeli → Sivas → Sivas vilâyeti(salnâme) bağlı.(1924 : Yavu) adıyla nahiyeliğe devam ediyor, Yıldızeli-Sivas'a bağlı. Bu nahiye hudutları içinde üçer, beşer evlik mezra yerleşmesi yoğun, o tarihlerde. NĀHİYE-İ KİLMİGAD Tīmārhā-i Zu‘amā ve Sipāhiyān Kurā 38, toplam köy sayısı. Mezāri‘ 54, toplam mezra sayısı. Yatak 17, bölgenin hayvancılıkla uğraşanlar için gözde yerler olduğundan başka köylerden gelen sürülerden alınan yayla, ağıl, çit, parası anlamında. Çiftlik 1, verimli tarım alanı. Mu‘āf 14 H ā s ı l 71.457 Dīvānī 69.202, y...
Devamı

Taban Ateşi/ Roman taslağı/ 1 Şubat-Nisan 2024

TABAN ATEŞİ-TASLAK ROMAN-1 ŞUBAT 24, SEYFETTİN CEYLAN (...) Fırından yeni aldığı ekmek kâğıtta sarılıydı. Kâğıdı açtı. Ekmeği, üçe böldü. Odayı mis gibi sıcak ekmek kokusu aldı. Rutubet kokusu kayboldu. “Hadi afiyet olsun.” Adem: “Ben Ankara’dan gelirken otobüs Gerede yakınlarında mola verdi, bir şeyler yedim, siz buyurun.” Okul Müdürü, payına verilmiş ekmekten bir parça koparıp, “Sofranın hatırı kalmasın, taze ekmek çok güzelmiş, domatesler de öyle etli ki…” Okul Müdürü geliş amacını anlattı. “Kumluca Atatürk Yatılı Bölge Okulunda,” dedi. “Bugün ayın 23’ü altı gün halk oyunu ekibi çalıştırmanız için geldim. Adem Ankara’dan geldi. Seyfi Usta seni de götüreceğim. Perşembe’de çaldığın oyunlara benziyor bölgesi aynıymış.” Kahvaltısını bitiren Seyfi Usta duvarda asılı takvime baktı. Seyfi Usta: “Altı gün boşum, Cumhuriyet Bayramı günü akşam fener alayından önce Halk Eğitimin Halk Oyunları Ekibinin gösterisi var. Yetişebilir miyiz?” Ayağa kalkan Okul Müdürü: “Haydi, kalkalım, yetişiriz.” ...
Devamı